دستیار اجتماعی رئیس‌جمهور با تاکید بر اینکه مهمترین عنصر مدیریت بحران‌ها بحث اطلاع‌رسانی است، گفت: برای مدیریت بحران‌های طبیعی نیاز به تیم رسانه‌ای آموزش دیده داریم.
به گزارش بررسی نیوز «علی ربیعی» روز دوشنبه ۲۱ آبان ۱۴۰۳ در نخستین نشست از سری نشست‌های تخصصی در حوزه اطلاع‌رسانی در بحران که به مناسبت هفتمین سالروز زلزله کرمانشاه در پژوهشگاه سوانح طبیعی برگزار شد، با بیان اینکه تاکنون به مباحث مدیریت بحران توجه کافی نشده است، گفت: ایران جزو ۱۰ کشور بلاخیز دنیاست و بیش از ۹۰ درصد انواع بحران‌ها را در ایران داریم.
وی با بیان اینکه در حال حاضر پیشرفت‌های زیادی درخصوص مدیریت بحران‌های طبیعی صورت گرفته است و امیدواریم این پیشرفت‌ها به ما در مدیریت بحران‌ها کمک کند، تاکید کرد: تأثیر بحران بر حیات اجتماعی آینده افراد نیز کمتر مورد توجه و بررسی قرار گرفته است و از این رو، برگزاری چنین نشست‌هایی از اهمیت زیادی برخوردار است.
دستیار اجتماعی رئیس‌جمهور گفت: در بحران‌ها، ارتباطات از اهمیت زیادی برخوردار است و البته منظور از ارتباطات، مسئله‌ای فراتر از رسانه‌ها است.
وی با بیان اینکه ما هنوز در علت‌یابی بحران‌های اجتماعی به تفاهم نرسیده‌ایم، گفت: یکی از بحران‌های کشور، عدم فهم مشترک در بحران‌های اجتماعی است. خود تصمیم در مسئله اجتماعی، بحران ایجاد می‌کند.
ربیعی یکی از بحران‌های مهم را بحران بروکراسی دانست و اظهار داشت: کشورهای شبیه ما در بحران‌های طبیعی آسیب‌پذیر هستند. مدیریت بحران در کشور در حال توسعه، مشکل است. یکی از مشکلاتی که به بحران طبیعی گره خورده است، گسترش حاشیه‌نشینی است و بلایا در روستاها و در میان حاشیه‌نشین‌ها بیشتر است.
وی به بحران خشکسالی در کشور اشاره کرد و گفت: در این زمینه اگرچه کارهای زیادی صورت گرفته، اما همچنان کارهای زیادی نیز انجام نشده است.
دستیار اجتماعی رئیس‌جمهور اضافه کرد: در هر سه مرحله بحران‌ها، چه پیش از بحران، حین بحران و پس از بحران، نقش ارتباطات، حیاتی است. مهمترین عناوین مدیریت بحران هم، اطلاع‌رسانی صحیح است.
ربیعی تاکید کرد: یکی از موارد مهم در زمینه مدیریت پیش از بحران، تشکیل تیم‌های رسانه‌ای است. اگر به این مسئله اهمیت داده نشود، خود اطلاع‌رسانی، بحران‌زا می‌شود. حتی اینکه میزان اطلاع‌رسانی بیش از اندازه نیز باشد هم، بعضا بحران‌آفرین می‌شود.
دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت نیز در ادامه این نشست به بررسی دلایل شکست «اطلاع‌رسانی» در مواقع بحران پرداخت و اظهار داشت: افکار عمومی اطلاع‌رسانی‌ها را موثر نمی‌دانند، همچنین کاهش نفوذ دولت‌ها در اقناع افکار عمومی دومین دلیل عدم موفقیت در اطلاع‌رسانی در بحران‌ها است.
محمد گلزاری با بیان اینکه نظام تصمیم‌گیری در بحران، فاقد برنامه هماهنگ است، یکی از ریشه‌های آن را هراس از تصمیم‌گیری عنوان و تاکید کرد: عذرخواهی نکردن، عدم اطلاع‌رسانی و جبران خسارت باعث ایجاد نگاهی منفی در مردم نسبت به اطلاع‌رسانی خواهد شد.
دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت تصریح کرد: در جامعه امروز، دسترسی به اخبار در شبکه‌های اجتماعی تسریع شده است، بنابراین باید برنامه‌ریزی مجددی صورت بگیرد. باید دستورالعمل‌هایی در حوزه بحران تببین شود که اگر به بحران رسیدیم، بدانیم چه مسیری را طی کنیم. ارتقای ادراک مدیران نیز در این زمینه اهمیت دارد، بعضا مدیران روابط عمومی در این خصوص دچار مشکل می‌شوند.
وی با بیان اینکه هم مدیران و هم رسانه‌های ما نیاز دارند در زمینه بحران، تغییر نگرش داشته باشند و این مهم با ارتباطات نقطه‌ای شکل نمی‌گیرد، افزود: بدون شک در بحران‌ها، رسانه‌ها و از همه مهم‌تر صداوسیما نقش دارند. باید در حوزه اطلاع‌رسانی آن‌ها را به رسمیت بشناسیم. در این گونه شرایط، ضروری است به‌دنبال ساماندهی اطلاع‌رسانی در بحران باشیم.
گلزاری بر ضرورت ایجاد ارتباط موثر با تشکل‌های مردم‌نهاد و حمایت از پژوهش‌های کاربردی تاکید کرد و گفت: ضرورت دارد برخی آیین‌نامه‌ها با تشکیل کارگروه ویژه اصلاح شوند. مهم‌تر از همه این‌ها این است که رسانه‌های رسمی کشور نیز اعتباربخشی شوند.
دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت تصریح کرد: دستگاه‌های اطلاع‌رسان باید از رویکرد تکذیب‌محور دور شوند. این یک عادت در نظام اطلاع‌رسانی بوده و البته محال است با یک تکذیبیه رسمی بشود اعتبار دستگاه را حفظ کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز ضمن تاکید بر اهمیت موضوع اطلاع‌رسانی در مواقع بحران و کنار هم قرار گرفتن مطالعات ارتباطی و مطالعات بحران، اظهار کرد: پیشنهاد این است که دولت در این شرایط پیچیده جامعه، به فکر تقویت سه حوزه «ارتباطات بحران»، «سلامت» و «محیط زیست» باشد.
هادی خانیکی با اشاره به دوران همه‌گیری کرونا گفت: مسائل بحران‌زا می‌تواند ما را نگران کند، اما در متن این تهدید، فرصتی هم از منظر ارتباطی وجود دارد و آن هم فرصت احیا و بازسازی وجهی از ارتباطات است که در جامعه آسیب دیده است.
وی با بیان اینکه در جامعه ما نسبت به مسائل پیرامون نوعی کرختی به وجود آمده است، گفت: بعد از سیل نوروز ۱۳۹۸، رئیس‌جمهور وقت هیئتی را برای بررسی سیلاب تشکیل داد و برای نخستین بار ابعاد اجتماعی و فرهنگی سیلاب مورد بررسی قرار گرفت. در استان گلستان وقتی مراجعه کردیم، اولین مسئله نهادهای رسمی این بود که در میان ساکنان هیچ توجهی به هشدارهای نهادهای رسمی نشد و در نهایت سخنان نهادهای مورد اعتمادشان از جمله گروه‌هایی که آموزش معارف دینی را می‌دادند، پذیرفتند. در استان خوزستان نیز در میان اقوام عرب می‌گفتند که این سیل به صورت عمد برای جابه‌جایی اجباری آن‌ها بوده است.
این صاحب‌نظر حوزه علوم ارتباطات افزود: از این تجربه‌ها به کرات در سوانح مختلف وجود داشته است. بنابراین ارتباطات باید از طریق سرمایه اجتماعی، همبستگی، مشارکت و امید اجتماعی ایجاد شود و اگر این چهار مورد نباشد کار حکمرانی دچار اختلال می‌شود.
وی ادامه داد: اشکال در این است که گزارش‌های رسمی در چرخه مناسبات رسمی باقی می‌ماند و به زبان عامه ترجمه نمی‌شود و به همین ترتیب فهم مشترکی بین نهادهای کارگزار و ارتباطی شکل نمی‌گیرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با تاکید بر اینکه باید ارتباطات بحران از طریق تربیت نیروهای متخصص دنبال شود، گفت: باید سرمایه اجتماعی افزایش یابد و همزمان برای گسست نهادهای رسمی و غیررسمی فکری شود.
خانیکی همچنین بر بازگرداندن مرجعیت به رسانه‌های داخلی تاکید کرد.
سلسله نشست‌های تخصصی در موضوعات مختلف به همت شورای اطلاع‌رسانی دولت و با دعوت از نخبگان و دانشگاهیان به صورت مستمر برگزار خواهد شد.